Μαργαρίτες Ρεθύμνου: Διεθνές Κέντρο Αρχιτεκτονικής Κεραμικής

 

Το πανέμορφο χωριό Μαργαρίτες βρίσκεται σε απόσταση 27 χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο στη βορειοδυτική πλευρά του Ψηλορείτη και σε υψόμετρο 300 μέτρων από τη θάλασσα. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι η κατασκευή χειροποίητων κεραμικών, που, σύμφωνα με την ιστορία, συνεχίζουν την παράδοση ήδη από τα προϊστορικά χρόνια.  Οι κάτοικοι σήμερα στις Μαργαρίτες δημιουργούν εκπληκτικής ομορφιάς και αισθητικής κεραμικά αντικείμενα, γνωστά σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο, αφού το χωριό έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως κέντρο αρχιτεκτονικής κεραμικής.

Το παλιό που ακόμα αντιστέκεται

Η ιστορία του χωριού είναι γνωστή από την εποχή που σηματοδοτεί το τέλος του Βυζαντίου και την αρχή της Ενετοκρατίας στην Κρήτη. Ο οικισμός ήταν ήδη ακμαίος, χάρη στην εύφορη γη, το καλό κλίμα και τον πολιτιστικό του πλούτο. Το 1332 κάηκε από τους Ενετούς, γιατί οι κάτοικοι αρνήθηκαν τη βαριά φορολογία, ενώ είχαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση των αδερφών Καλλέργη. Στην περίοδο της λεγόμενης Κρητικής Αναγέννησης, οι Μαργαρίτες "στολίστηκαν" με βίλες, οικόσημα, αρχοντικά, και τις εκκλησίες Μιχαήλ Αρχαγγέλου, Αγίας Παρασκευής στο Λαγκό, Αγίου Δημητρίου κ.α. καθώς και περιβόλια και μετόχια. Οι ταξιδιώτες Pockoque (1779) και Savary (1778) αναφέρονται στις Μαργαρίτες, στη φυσική ομορφιά, στα αρχοντικά που έχουν εγκαταλειφθεί, στο υπέροχο λάδι τους, στα κεραμικά που μοιάζουν με πιθάρια του Μίνωα. Το χωριό κατά το 1829 – 1830 έγινε έδρα του Επαναστατικού Συμβουλίου. Εδώ γεννήθηκε και μεγάλωσε ο ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ Μαρινάκης, ο πρωταγωνιστής της ανατίναξης του μοναστηριού. Μετά το 1880 το χωριό γνώρισε νέα περίοδο ακμής. 

Παραδοσιακά αντικείμενα από πηλό

Στο χωριό μπορείτε να επισκεφτείτε εργαστήρια αγγειοπλαστικής, όπου οι παλιές κι οι νέες τεχνικές συνυπάρχουν αρμονικά στα 16 εργαστήρια – εκθέσεις κεραμικής που κατασκευάζουν παραδοσιακά και μοντέρνα κεραμικά. Θα παρακολουθήσετε παραδοσιακούς τεχνίτες να δουλεύουν τα κεραμικά τους στον ποδοκίνητο τροχό και να τα ψήνουν στο παραδοσιακό καμίνι με τα ξύλα, αλλά και νεότερους να ακολουθούν είτε τις παραδοσιακές αυτές τεχνικές είτε να εφαρμόζουν τις πιο σύγχρονες, με ηλεκτρικό τροχό και καμίνι. Στην κεντρική πλατεία του χωριού μπορείτε να επισκεφτείτε το Μουσείο κεραμικής. Εδώ φιλοξενείται πλούσια συλλογή ντόπιων κεραμικών αντικειμένων για την ανάδειξη της παραδοσιακής κεραμικής. Επιπλέον, στο δρόμο που οδηγεί προς τα νότια του χωριού, στέκουν ακόμα τα δεκάδες "τσικαλαριά" που λειτουργούσαν παλαιότερα. Εδώ βρίσκονται και τα "Πυθαρουλιανά", οικισμός παλιών αγγειοπλαστών. 

Το Καμπαναριό του Αγίου Νικολάου

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος

    

Επίσης, αξίζει να δείτε τις βυζαντινές εκκλησίες (23 συνολικά)  με παλιές και καλοδιατηρημένες τοιχογραφίες από τον 14ο αιώνα μ.Χ. Όπως η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα,  που ήταν τμήμα ενός μοναστηριού που υπήρχε στην περιοχή και η υπέροχη εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, με τοιχογραφίες από το 1383. Επισκεφτείτε την παλαιότερη, τον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, με το ταπεινό πέτρινο τέμπλο. Στον αυλόγυρο της εκκλησίας είναι θαμμένοι νεκροί του Αρκαδίου. Δείτε το όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο της Παναγίας, προσέξτε τον Αναγεννησιακό Μιχαήλ Αρχάγγελο με τους τάφους του. Δείτε το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου, αντιγραφή του Αρκαδίου, τον Άη Δημήτρη των Δανδόλων και την Παναγία την Κεροπούλα. Επισκεφτείτε, τέλος, το μοναστήρι του Σωτήρος Χριστού – Αγίου Γεδεών στην ανατολική πλευρά του χωριού. Το μοναστήρι αυτό, μετόχι της Μονής Καρακάλου του Αγίου Όρους, βρίσκεται σε αυτή τη θέση από τον 16ο αιώνα.

Για κάθε χρήση και κάθε γούστο...

Περιδιαβαίνοντας στα στενά και γραφικά σοκάκια του χωριού, θα δείτε και θα θαυμάσετε δείγματα της παραδοσιακής κρητικής αρχιτεκτονικής από την εποχή της ενετοκρατίας και μάλιστα θα σας εντυπωσιάσουν οι εξαιρετικά διακοσμημένες πόρτες και οι πέτρινοι τοίχοι.

Ενετική εξώθυρα

Ενετική εξώθυρα

Η γεωγραφική θέση του χωριού σας φέρνει κοντά σε σημαντικούς αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους, όπως την Αρχαία Ελεύθερνα, τη Μονή Αρκαδίου, το Σπήλαιο Μελιδονίου και τον Υστερομινωικό θολωτό τάφο που χρονολογείται απ’ το 1350 π.Χ. και βρίσκεται βορειοανατολικά του χωριού, ανατολικά της διασταύρωσης προς τον Ορθέ. Ένας μακρύς κατηφορικός διάδρομος χτισμένος και απ’ τις δύο πλευρές του με μεγάλες λαξευτές πέτρες, οδηγεί στον κυκλικό θάλαμο του θολωτού τάφου. Σ’ αυτόν ανακαλύφτηκαν τα οστά τεσσάρων ενηλίκων και δύο παιδιών. Τα υπόλοιπα ευρήματα του τάφου δείχνουν ότι πρόκειται για νεκρούς της ανώτατης κοινωνικής και θρησκευτικής ιεραρχίας του τόπου. 

Άποψη από το Φαράγγι

Φυσικό αξιοθέατο της περιοχής είναι το προστατευμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση Φαράγγι που διασχίζει δυτικά το χωριό και με τη μαγευτική του θέα συναρπάζει, γοητεύει και ξεκουράζει τον επισκέπτη.  

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρα

Παλιό σπίτι στις Μαργαρίτες

 Η πολιτιστική δραστηριότητα των κατοίκων με διάφορες εκδηλώσεις καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους, σε συνδυασμό με την ιστορική και λαογραφική σημασία που έχει το χωριό είναι οι λόγοι που δικαιολογημένα έχουν αναδείξει τον τόπο αυτό σε ένα από τα ωραιότερα και πιο πολυσυζητημένα χωριά της Κρήτης.

Τοίχοι από... κεραμικά

Η Κεραμική στις Μαργαρίτες 

Το 1870, ο Γάλλος ταξιδιώτης R. Poqcoque επισκέφθηκε τις Μαργαρίτες και γράφει για την αγγειοπλαστική δραστηριότητα του χωριού: «Οι άνθρωποι εδώ φτιάχνουν αγγεία ίδια με των αρχαίων και υποστηρίζουν ότι εδώ κατασκεύαζε τα πιθάρια του ο Μίνωας». Έως τα μέσα του 20ου αιώνα στις Μαργαρίτες, οι αγγειοπλάστες εφάρμοζαν τις ίδιες πανάρχαιες τεχνικές κατασκευής των αγγείων. Το 1900 στο χωριό εργάζονταν 21 αγγειοπλάστες, το 1930 δεκαοκτώ και το 1955 δεκαεπτά. Από το 1860 έως το 1955 λειτούργησαν περιστασιακά περίπου 50 εργαστήρια στα «Τσικαλαριά» (περιοχή νότια κατά μήκος του δρόμου που οδηγεί έξω από το χωριό). Στο διάστημα αυτό το 1/3 περίπου των οικογενειών του χωριού ασχολούνταν με την κεραμική. 

 Η αγγειοπλαστική ήταν μια επικερδής αλλά εξαιρετικά σκληρή δουλειά. Η διαδικασία κατασκευής της στάμνας σε τέσσερις φάσεις απαιτούσε πολλή υπομονή και προσοχή. Η επιτυχία στην κατασκευή των αγγείων επισφραγιζόταν όταν αυτά ψήνονταν καλά και υπήρχαν μικρές απώλειες. Ένας αγγειοπλάστης στη «μεγάλη του δύναμη» έφτιαχνε οκτώ πιθάρια. Για να τα κατασκευάσει «σήκωνε» και «κουρτάλιζε» 600 με 700 κιλά πηλό την ημέρα! Τα αγγεία και τα διάφορα κεραμικά χρησίμευαν για μεταφορά, μαγειρική, για θρησκευτική χρήση, για αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες, για οικοδομικές εργασίες και ακόμη για παιχνίδι. 

Πηγές: 

www.kritikamonopatia.gr

www.crete.tournet.gr

candia.wordpress.com

www.irini-apartments.com/gallery