Δευτέρα 25 Ιουνίου 2012

Τα "μυστικά" επιτυχίας στο άγνωστο των αρχαίων



Ένα αρχαίο κείμενο μπορεί να φαντάζει δύσκολο ως προς την ερμηνεία του και την ανάλυσή του, όμως υπάρχουν μερικά «μυστικά» επιτυχίας, τα οποία θα μας οδηγήσουν στην κατάκτησή του και μάλιστα χωρίς πολύ κόπο. Το βέβαιο είναι ότι πάνω και πριν από όλα χρειάζεται μέθοδος και προγραμματισμένη μελέτη της αρχαίας γλώσσας.
Έχοντας, λοιπόν, αποφασίσει εκ των προτέρων ότι θα δουλέψουμε με προσοχή, πρόγραμμα και αποφασιστικότητα, ας δούμε τα έξι «μυστικά» που εγγυώνται την επιτυχία στο άγνωστο. 

1.  Διαβάζουμε ολόκληρο το κείμενο πολύ προσεκτικά, τουλάχιστον δύο φορές, για να αποκτήσουμε μία γενική εικόνα του περιεχομένου του.

2.  Ελέγχουμε το είδος του κειμένου (φιλοσοφικό ή δικανικό ή ρητορικό ή ιστορικό) και το συγγραφέα του, διότι έτσι κατανοούμε καλύτερα περί τίνος πρόκειται και τι είδους ύφος και ειδικό λεξιλόγιο ενδέχεται να χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα, ένα κείμενο του Πλάτωνα είναι πολύ διαφορετικό από ένα κείμενο του Λυσία και η διαφορά αυτή είναι εμφανής τόσο στο λεξιλόγιο όσο και στη σύνταξη και στην ερμηνεία.

3.  Μεταφράζουμε σταδιακά,  δηλαδή, όταν τελειώνουμε μια πρόταση την ξαναδιαβάζουμε  και πάμε στην άλλη και ούτω καθ’ εξής, ώστε να συνθέσουμε τα επιμέρους σ’ ένα σύνολο. Ποτέ δε μεταφράζουμε μεμονωμένες λέξεις ούτε και φράσεις.

Προσοχή! Η πρώτη αυτή μετάφραση δε θα είναι και η οριστική μετάφραση του κειμένου, διότι πρέπει να ακολουθήσει η γραμματική και συντακτική ανάλυση, που θα μας δώσει απαντήσεις σε πιθανά μεταφραστικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα για το υποκείμενο ενός απαρεμφάτου ή για το είδος μιας μετοχής.

 4.  Σε κάθε περίοδο ή ημιπερίοδο προτάσεων, αναγνωρίζουμε τις προτάσεις σωστά, αφού πρώτα  εντοπίσουμε τα αναγνωριστικά τους σημεία: στοιχεία εισαγωγής, ρήμα πρότασης, ρήμα εξάρτησης, αρχή και τέλος πρότασης, σημεία στίξης, είδος σύνδεσης μεταξύ των προτάσεων (παράταξη, υπόταξη).

Αναλυτικά:
α.   Εισαγωγικά στοιχεία των προτάσεων είναι οι σύνδεσμοι, οι αναφορικές αντωνυμίες και τα επιρρήματα, οι ερωτηματικές αντωνυμίες και τα ερωτηματικά μόρια.
β.   Τα στοιχεία αυτά τα επισημαίνουμε κυκλώνοντάς τα. Τους συνδέσμους που συνδέουν όμοια πράγματα τους επισημαίνουμε ή με μισό κύκλο ή υπογραμμίζοντας τους, γιατί πρέπει να ελέγξουμε τι ακριβώς συνδέουν, δηλαδή, προτάσεις ή όρους προτάσεων μεταξύ τους. Αν όμως ένας σύνδεσμος βρίσκεται μετά από σημείο στίξεως, εκτός του κόμματος, τον κυκλώνουμε και αυτόν, γιατί είναι φανερό ότι πρόκειται για το σύνδεσμο της κύριας πρότασης.
γ. Τις προτάσεις τις χωρίζουμε με κάθετη γραμμή. 

Προσοχή!  Αν στην αρχή μιας περιόδου ή ημιπεριόδου υπάρχουν δύο εισαγωγικά στοιχεία, θα πρόκειται για τις εξής περιπτώσεις:
α)   Το ένα εισαγωγικό στοιχείο εισάγει την πρώτη πρόταση που είναι δευτερεύουσα, ενώ το δεύτερο είναι ο σύνδεσμος (παρατακτικός) της κύριας πρότασης που θα συναντήσουμε παρακάτω.
β)  Το ένα εισαγωγικό στοιχείο (το δεύτερο)  εισάγει μία δευτερεύουσα πρόταση η οποία και θα ακολουθεί άμεσα, ενώ το πρώτο θα είναι μία άλλη δευτερεύουσα που θα ακολουθεί της πρώτης.
γ)  Όταν μια πρόταση διακόπτεται, για να παρεβληθεί μία άλλη, δεν πρέπει να βιαστούμε να βρούμε το ρήμα της άλλης. Ανοίγουμε αγκύλη, διαβάζουμε ξανά το κείμενο στο σημείο αυτό και στη συνέχεια εντοπίζουμε τη συνέχεια της πρώτης πρότασης, αφού πρώτα έχουμε απομονώσει το παρεμβαλλόμενο κομμάτι κειμένου. Σε αυτήν τη διαδικασία είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε την απόδοση των συνδέσμων σε έγκλιση, π.χ. ο σύνδεσμος αν συμπληρώνεται πάντα από υποτακτική.

 5. Αφού ολοκληρώσουμε τη διαδικασία του χωρισμού σε προτάσεις, εντοπίζουμε για κάθε μία από αυτές τους βασικούς όρους: υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο, απαρέμφατα, μετοχές και ό,τι τα συμπληρώνουν και τέλος τους προσδιορισμούς. Σε αυτή τη φάση ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα ερμηνείας των όρων συντακτικά, π.χ. αν μία μετοχή είναι χρονική ή αιτιολογική, ωστόσο επιχειρούμε και με τους δύο τρόπους να τη μεταφράσουμε και αποφασίζουμε ποια είναι η πιο ενδεδειγμένη και σύμφωνη με το πνεύμα όλου του κειμένου. Για κάθε λέξη του κειμένου πρέπει να ξέρουμε τι είναι συντακτικά και γραμματικά και ποια είναι η ιδιαίτερη σημασία της στη συγκεκριμένη περίοδο.

6. Μεταφράζουμε πλέον κάθε πρόταση χωριστά. Πρώτα την κύρια και στη συνέχεια τις δευτερεύουσες, με λογική σειρά και όσες απομένουν,  με τη σειρά του κειμένου και τις συνδέουμε οπωσδήποτε μεταξύ τους, μέχρι να προκύψει ένα σωστό συντακτικά και υφολογικά κείμενο της νέας ελληνικής. Εφόσον έχουμε ήδη κάνει μία προμετάφραση (βλ. στάδιο 3), τα πράγματα τώρα θα είναι πιο εύκολα για εμάς.  
Αν προκύψει πρόβλημα στο να μεταφράσουμε  μπορούμε, να ξεκινήσουμε από την αρχή το κείμενο μεταφράζοντάς το, οπότε και τυχόν συντακτικό λάθος θα το βρούμε εύκολα, εφόσον δε θα βγαίνει νόημα με την πρώτη προσπάθειά μας. Συνήθως μόνο οι ρηματικοί τύποι χρειάζεται να ειπωθούν στη γλώσσα μας πιο νωρίς απ’ ό,τι υπάρχουν στο κείμενο.

Προσοχή: Ποτέ δεν αφήνουμε αμετάφραστο κομμάτι του κειμένου!!!

Απαραίτητες Προϋποθέσεις:
α)      Καλή γνώση της Γραμματικής
β)      Καλή γνώση του Συντακτικού
β)    Γνώση Λεξιλογίου: αποκτάται με την εμπειρία που κατακτάται μέσα από τα κείμενα, από λεξικά, από τα συμφραζόμενα και πολλές φορές με τη βοήθεια της Νεοελληνικής γλώσσας.

Καλή αρχή και πάντα επιτυχίες.
Επιμέλεια: Αναστασία Χουρσανίδου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου