Φαράγγι του Χα: Το αγριότερο της Ελλάδας - Ένα από τα 10 ομορφότερα της Ευρώπης.

Ένα από τα αγριότερα φαράγγια της χώρας μας, ένα από τα πιο δύσκολα στη  διάσχιση, αλλά και ένα από τα 10 ομορφότερα σε όλη την Ευρώπη, είναι το φαράγγι του Χα.  

Βρίσκεται στο νομό Λασιθίου, στη δυτική πλαγιά του βουνού Θρυπτή, βόρεια της Ιεράπετρας. Πρόκειται για ένα σπάνιο μορφολογικό φαινόμενο της φύσης, που μόνο ένας ενδογενής παράγοντας, όπως ο τεκτονισμός θα μπορούσε να δημιουργήσει. Γι΄αυτό το λόγο είναι από τα χαρακτηριστικότερα και εμφανέστερα παραδείγματα για το πώς δημιουργήθηκαν τα φαράγγια (φαραγγογένεση). 

 

Η ονομασία του πιθανόν προέρχεται ετυμολογικά από το ρήμα «χάσκω», που σημαίνει σχηματίζω χάσμα, άνοιγμα. Μία παράδοση ερμηνεύει διαφορετικά την ιστορία της χαράδρας. Ένας βοσκός  οδηγούσε ένα ζευγάρι βόδια από την Παχειά Άμμο στο αλώνι του.  Την ώρα που περνούσαν τα βόδια μπροστά από το στόμα του  φαραγγιού κουράστηκαν και έκατσαν κατά γης. Ο βοσκός τότε  άρχιζε να φωνάζει Χα…. Χα… ώστε να κάνει τα ζώα να σηκωθούν.  Η φωνή του αντιλάλησε στο χάος του φαραγγιού, το «χα» ακούστηκε  από χιλιάδες στόματα και οι κάτοικοι της περιοχής από τότε  ονόμασαν το φαράγγι «Χα».

                                                               

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας παρθένος βιότοπος ανέγγιχτος από τον άνθρωπο μιας και η διαμόρφωσή του απαγορεύει στον οποιοδήποτε να το γνωρίσει καλά, να το διασχίσει ή να το εκμεταλλευτεί. Οι πρώτοι που το διέσχισαν ήταν τρεις Θεσσαλονικείς ορειβάτες, ο Σταύρος Λαζαρίδης, ο Βλάσης Χατζηπαναγιώτου και ο Χρόνης Αματζίδης. Για να το διασχίσουν χρειάστηκαν μία εβδομάδα, από τις 17 ως τις 23 Ιουνίου το 1987. Ανάλογη προσπάθεια από κάποιον που δεν είναι έμπειρος ορειβάτης θα ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη. Άλλωστε δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπάθησαν να προχωρήσουν στο εσωτερικό και κινδύνευσαν ή και έχασαν τη ζωή τους.

            

Βρίσκεται πάνω σε ενεργό ρήγμα. Η είσοδός του, που είναι μόλις τρία μέτρα, βρίσκεται σε υψόμετρο 370μ. και ως την έξοδο κατηφορίζει και καταλήγει σε υψόμετρο 140μ. Έχει περίπου 33 ραπέλ το μεγαλύτερο από τα οποία αγγίζει το ύψος των 35μ. Γενικά διαθέτει πολύ στενά τοιχώματα, με πλάτος μόλις λίγα εκατοστά. Προς το τέλος του φαραγγιού χύνεται ένας μεγάλος καταρράκτης  ύψους 215 μέτρων.  Το φαράγγι του Χα έχει 26 τεχνικές καταβάσεις, η μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι 30μ. και σχεδόν καθόλου περπάτημα.  

 

 Πριν από την είσοδο, υπάρχει μια μικρή λίμνη, που σχηματίζεται από ένα μικρό καταρράκτη, που κι αυτός δημιουργείται από μια άλλη λίμνη ψηλότερα, αόρατη από τη βάση του φαραγγιού. Μπορεί κανείς να τη θαυμάσει αν σκαρφαλώσει προσεκτικά στα βράχια, αριστερά από το άνοιγμα. Στο εσωτερικό υπάρχουν αρκετές τέτοιες λίμνες, που σχηματίζουν καταρράκτες, κατά τη χειμερινή περίοδο. Τότε είναι και η καταλληλότερη εποχή για να επισκεφτεί κανείς το φαράγγι. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα πετρώματα με τους παράλληλους έντονους χρωματισμούς τους. Πλησιάζοντας τη χαράδρα ο επισκέπτης κυριεύεται από δέος. Οι γκρίζοι βράχοι, κομμένοι σε τετράγωνα ή ορθογώνια σχήματα, υψώνονται μεγαλόπρεπα σκιάζοντας τη μικρή πεδιάδα που απλώνεται μπροστά τους.

 

Η περιοχή μέσα και γύρω από το φαράγγι είναι σημαντικός βιότοπος με πλούσια χλωρίδα και πανίδα. Οι μικρές λίμνες αποτελούν σημαντικούς υδροβιότοπους για πολλά μεταναστευτικά πουλιά, αλλά και για μόνιμα πουλιά και θηλαστικά.

Πριν από μερικά χρόνια, ο ορεινός όγκος της Θρυπτής ήταν κατάφυτος από ψηλά δάση τραχείας πεύκης και αποτελούσε στολίδι για όλη την Κρήτη. Όμως, το μεγαλύτερο μέρος αυτού του δάσους καταστράφηκε με τις μεγάλες πυρκαγιές του 1984 και 1987. Η δυνατότητα της τραχείας πεύκης να αναγεννάται εύκολα μετά από πυρκαγιά θα είχε εξασφαλίσει μέχρι τώρα την μερική τουλάχιστον αποκατάσταση της ζημιάς στο δάσος, εάν δεν υπήρχε το φαινόμενο της παράνομης βοσκής.
Εκτός από την τραχεία πεύκη συναντάται πλήθος άλλων ειδών δέντρων και θάμνων, αρωματικών φυτών και λουλουδιών. Πολλά σπάνια και απειλούμενα φυτικά είδη έχουν βρει ιδανικό καταφύγιο μέσα στη Χαράδρα.

 

Στην περιοχή υπάρχει μεγάλη ποικιλία πτηνών, θηλαστικών, εντόμων και ερπετών. Ενώ, όμως, ο αριθμός των ειδών είναι σημαντικός, ο αριθμός των ατόμων του κάθε είδους είναι περιορισμένος εξαιτίας της καταστροφής των βιοτόπων από ανθρωπογενείς κυρίως παράγοντες, όπως από το κυνήγι και ιδιαίτερα το νυχτερινό με τη χρήση προβολέων του αυτοκινήτου ή φορητούς, όπως οι παγίδες και τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες. Από τα θηλαστικά το είδος που κυριαρχεί είναι ο κρητικός λαγός , ενώ συναντάται και η κρητική νυφίτσα (καλογυναικάρι) και ο κρητικός ασβός (άρκαλος). Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ο ακανθωτός ποντικός, τρωκτικό που δεν υπάρχει αλλού στην Ευρώπη και είναι στοιχείο της αφρικανικής πανίδας. Μοιάζει με κοινό ποντίκι, είναι καστανωπό, με λευκή κοιλιά, αλλά ανάμεσα στις τρίχες της ράχης και των πλευρών έχει αγκάθια, όπως ο σκαντζόχοιρος. Και οι σκαντζόχοιροι, συναντώνται συχνά στην περιοχή και προστατεύονται από το Προεδρικό Διάταγμα 67/1981 καθώς οι πληθυσμοί κινδυνεύουν από τα φυτοφάρμακα και τα διερχόμενα αυτοκίνητα. Στη χαράδρα του Χα ζουν ακόμα πολλά είδη νυχτερίδας.

 

Η περιοχή της Θρυπτής φιλοξενεί είδη απειλούμενα είδη αρπακτικών πτηνών, όπως ο Γυπαετός ή Κοκκαλάς, το όρνιο ή Καναβός, ο Χρυσαετος ή Βιτσίλα. Οι πληθυσμοί τους μικραίνουν συνεχώς όχι μόνο εξαιτίας του κυνηγιού και των δηλητηριασμένων δολωμάτων, αλλά και γιατί αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεύρεσης τροφής. Έχουν καταγραφεί και μικρότερα πουλιά, όπως η βραχοκιρκινέζα, κοκκινοκαλιακούδες, κάργιες, κουρούνες, κόκκινα αηδόνια, πέρδικες, ορτύκια, μπεκάτσες και έχει παρατηρηθεί η επίσκεψη πολλών μεταναστευτικών πτηνών. 

Εντυπωσιακές φωτογραφίες από μία κατάβασή του μπορείτε να βρείτε στη σελίδα: canyoning-caving.blogspot.gr

Πηγές:

www.ierapetra.gr   

thrypti.blogspot.gr