Ζώμινθος: Η μεγαλύτερη έως τώρα γνωστή μινωική έπαυλη

 

Η αρχαία Ζώμινθος βρίσκεται περίπου 7,5 χλμ δυτικά των Ανωγείων, πάνω στο δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο της Νίδας, σε υψόμετρο 1.187μ.. Παρόλο που εντοπίστηκε μόλις το 1982 από τον αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη, η Ζώμινθος πλέον αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Κρήτη, που πολλοί τη συγκρίνουν σε σπουδαιότητα με αυτή της Κνωσού.

Τμήμα από τον βόρειο τοίχο

 Ως τώρα έχει εντοπιστεί ένα πελώριο και πολυτελές διώροφο ή τριώροφο κτίριο, έκτασης 1360 τετραγωνικών μέτρων, το οποίο υπολογίζεται ότι αποτελείται από 80 δωμάτια. Το «Κεντρικό Κτίριο», που χρονολογείται στην υστερομινωική περίοδο (ιδρύθηκε περίπου το 1900πΧ, έφτασε στο απόγειο του το 1600πΧ και καταστράφηκε το 1400πΧ, πιθανόν από σεισμό), συνιστά τη μεγαλύτερη έως τώρα γνωστή μινωική «έπαυλη», με μήκος 54μ. και πλάτος 37μ. Το κτίριο είναι μνημειακής κατασκευής, χτισμένο από αδρά λαξευμένους ασβεστόλιθους και σώζεται σε καλή κατάσταση. Η χρήση αυτού του οικοδομικού υλικού διαφοροποιεί το κτίριο αυτό από τα ανάκτορα της Φαιστού και της Κνωσσού, τα οποία είναι χτισμένα από πωρόλιθο, αλλά ταυτόχρονα βοηθά στην καλύτερη διατήρησή του. Οι τοίχοι του, που σώζονται σε ύψος έως και 2,5μ., έχουν πάχος που φτάνει έως και το 1μ., ήταν επιχρισμένοι με πηλό για μόνωση, ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες, ενώ η τοιχοδομία της πρόσοψης θεωρείται από τις καλύτερα διατηρημένες στην Κρήτη. Υπολογίζεται ότι μόνο το ισόγειο του κεντρικού κτιρίου αποτελούνταν από περίπου 40 χώρους και δωμάτια. 

Ερείπια δωματίων

 Η Ζώμινθος είναι σίγουρο ότι κατείχε εξέχουσα θέση στις μινωικές εγκαταστάσεις της Κρήτης. Θεωρείται ότι αποτελούσε σταθμό για τους Μινωίτες που επισκέπτονταν το ιερό Ιδαίον Άντρον. Πράγματι η Ζώμινθος βρίσκεται πάνω στην ιερή διαδρομή που ξεκινούσε από την Κνωσό, περνούσε από το φαράγγι της Γαϊδουροράχης,  το οροπέδιο Λιβάδι και στη συνέχεια περνούσε από τη Ζώμινθο, όπου υπήρχε και ιερή πηγή. Μάλιστα κι ο ίδιος ο Μίνωας,  σύμφωνα με τον Όμηρο, ανέβαινε κάθε 9 χρόνια στο Ιδαίον Άντρον για να παραλάβει τους νόμους του λαού του από τον Δία. Ίσως αυτό το παλάτι να είχε κτιστεί για τη διαμονή του Μίνωα κατά την επίσκεψη του στο σπήλαιο. Σημαντικό να πούμε είναι ότι το κτίριο αυτό, ήταν τόσο ποικίλα εξοπλισμένο και διαμορφωμένο, ώστε μπορούσε να έχει αυτονομία για μήνες σε περίπτωση αποκλεισμό από χιόνια η ακόμη και από εχθρούς! Ο γύρω οικισμός, έχει συνολικό εμβαδόν περίπου 4.000τ.μ.

Τμήμα από τον βόρειο τοίχο

 Το 1982 λοιπόν ο σπουδαίος αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης, (ο οποίος δυστυχώς απεβίωσε στις 28/10/2010) είχε συμμετάσχει σε ανασκαφές και στο Ιδαίον Άντρον, (η σπηλιά στον Ψηλορείτη δυτικά του χωριού Ανώγεια που με βάση τον μύθο γεννήθηκε ο Δίας), μιλάει τυχαία με έναν Ανωγειανό βοσκό, ο οποίος του προτείνει να τον φιλέψει στο μιτάτο (πέτρινο κτίσμα στον βοσκότοπο) του. Όταν ο Σακελλαράκης τον ρώτησε πού βρίσκεται το μιτάτο του για να έρθει κάποια άλλη μέρα, ο Ανωγειανός βοσκός του απαντάει: «Στη Ζώμινθο!» Αμέσως ο έμπειρος αρχαιολόγος κατάλαβε ότι κάτι σημαντικό κρύβει η περιοχή Ζώμινθος με το προελληνικό όνομα που του ανέφερε ο βοσκός. Την επομένη κιόλας μέρα θα πάει στη Ζώμινθο και θα επιβεβαιώσει ό,τι είχε υποπτευθεί: μία μινωική εγκατάσταση σε υψόμετρο 1.200 μέτρων με κατάλοιπα των κτιρίων ορατά ανάμεσα στη βλάστηση. Ποτέ δεν είχε βρεθεί ως τώρα ένα τόσο μεγάλο οικοδόμημα της μινωικής εποχής τόσο καλά διατηρημένο και σε τέτοιο υψόμετρο. 

Οι ανασκαφές συνεχίζονται ακόμη και σήμερα από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία και το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Σε κοντινή απόσταση έχει εντοπιστεί κι ένα άλλο μυκηναϊκό οικοδόμημα. Οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να αναπαραστήσουν το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο βρισκόταν η Ζώμινθος. Σε αυτό συντελεί το ότι τριγύρω δεν υπήρχε καθόλου ανθρώπινη παρουσία και το φυσικό περιβάλλον έχει μείνει ανέπαφο. Επίσης, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει ένας μεγάλος Κράταιγος που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Ο μεγάλος Κράταιγος

Τμήμα Δωματίου

 Είναι εντυπωσιακό ότι λειτουργούσε ένα τόσο μεγάλο συγκρότημα σε υψόμετρο 1200μ., παρόλο που πιστεύεται ότι, λόγω του χιονιού, δε λειτουργούσε το χειμώνα. Στη Ζώμινθο βρέθηκαν πολλά πήλινα αντικείμενα καθημερινής χρήσης αλλά και σπάνια υλικά, όπως κομμάτια χαλαζία, που οι Μινωίτες πίστευαν ότι είχε μαγικές ιδιότητες. Πολλά από τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Το "Καπέλο του βοσκού"

 Παράλληλα όμως, η Ζώμινθος φαίνεται ότι ήταν το οικονομικό και οργανωτικό κέντρο για το εμπόριο του περίφημου Κρητικού κυπαρισσιού, των γεωργικών προϊόντων και των κτηνοτροφικών προϊόντων. 

Για τον Γιάννη Σακελλαράκη μπορείτε να διαβάσετε στον ακόλουθο σύνδεσμο:

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_02/11/2010_420814

  Για τη Ζώμινθο με τα μάτια του αρχαιολόγου Γιάννη Σακελλαράκη, μπορείτε να επισκεφτείτε το σύνδεσμο που ακολουθεί:

http://ellas2.wordpress.com/2010/10/23/%CE%B7-%CE%B6%CF%8E%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%B1-%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%85/

Πηγές: 

www.cretanbeaches.com

www.e4nar.gr 

xemandrios1.blogspot.com