Ναυτικό Μουσείο Κρήτης: Σπουδαίο από κάθε άποψη...

 

Στην είσοδο του λιμανιού των Χανίων βρίσκεται το Φρούριο Φιρκά, το οποίο κατασκεύασαν οι Ενετοί (1204-1669) για να εγκαταστήσουν την τοπική φρουρά και αργότερα για να το χρησιμοποιήσουν ως φυλακές μελλοθανάτων. Αργότερα οι Τούρκοι (1669-1898) το χρησιμοποίησαν για τον ίδιο σκοπό και εγκατέστησαν τη Διοίκηση της Μεραρχίας. Από τότε παράμεινε η ονομασία "Φιρκά" που στα Τουρκικά σημαίνει "Μεραρχία". Εκεί την 1η Δεκεμβρίου 1913 υψώθηκε η ελληνική σημαία επισφραγίζοντας την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Στην είσοδο του Φρουρίου αυτού βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης που ιδρύθηκε για να στεγάσει και να διαφυλάξει τις ναυτικές παραδόσεις του τόπου μας και ειδικότερα της Κρήτης.

Ίδρυση

Το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, εγκαινιάσθηκε την 27 Μαΐου 1973, που συνέπεσε με τη 32η επέτειο της Μάχης της Κρήτης, από τον ιδρυτή του, Αντιναύαρχο Αρ. Γιαννόπουλο Π.Ν. που την εποχή εκείνη υπηρετούσε ως Διοικητής Διοικητικής Μέριμνας Ναυτικού (Δ.Δ.Μ.Ν) στα Χανιά. Για το λόγο αυτό τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο της πόλεως Χανίων και με Τιμητικό Δίπλωμα - επιστολή του σωματείου οι "Φίλοι των Χανίων".
Σήμερα, το Μουσείο θεωρείται εφάμιλλο των καλύτερων Ναυτικών Μουσείων της Ευρώπης, ενώ από το έτος 2011 έγινε επίσημα μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Μουσείων (ICOM).

Σκοπός του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης είναι:

1. Να επιτελεί τον προορισμό του με βάση τον ορισμό «Μουσείο» που καθορίζεται από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) δηλαδή ως φορέας νόμιμος και μη κερδοσκοπικός, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξης της, που είναι ανοικτό στο κοινό και που αποκτά, συντηρεί, μελετά, γνωστοποιεί ή επικοινωνεί και κυρίως εκθέτει τις υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντος του με σκοπό την μελέτη, την εκπαίδευση μόρφωση και την ψυχαγωγία.

2. Να συσφίγγει τους δεσμούς αγάπης, φιλίας και αλληλεγγύης μεταξύ των μελών του και της κοινωνίας καθώς και μεταξύ άλλων αντίστοιχων Συλλόγων που να τους συνδέει η αγάπη για τη θάλασσα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

3. Να διατηρεί και να προβάλει τη διάδοση του Ναυτικού πνεύματος και της Ναυτικής μας παράδοσης στις νέες γενιές ως πηγή εθνικού μεγαλείου και ως πυλώνας στήριξης της εθνικής ανεξαρτησίας και οικονομίας.

4. Να συγκεντρώνει, συντηρεί, εκθέτει και προβάλει πάσης φύσεως αντικείμενα και κειμήλια που σχετίζονται με την Ναυτική μας παράδοση και Ιστορία.

5. Να ευαισθητοποιεί τον κόσμο για την ανάγκη προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος, μέσα από την γνωριμία με αυτό και τη συνειδητοποίηση της συντελούμενης καταστροφής και αλόγιστης εκμετάλλευσης του από τον άνθρωπο.

Η Βιβλιοθήκη

Η βιβλιοθήκη του Ν.Μ.Κ ιδρύθηκε το 1973 ταυτόχρονα με το Μουσείο. Οι δωρεές φίλων του Ν.Μ.Κ συνετέλεσαν στον εμπλουτισμό της. Ο κύριος όγκος της συλλογής αποτελείται από βιβλία Ναυτικής Ιστορίας διαμέσου των αιώνων. Υπάρχουν βιβλία Ελληνικά και ξενόγλωσσα σχετικά με την Φιλοσοφία, Θρησκεία, Λογοτεχνία, Ιστορία, Ιστορία της Ελλάδος, Γεωγραφία-Βιβλιογραφίες, Εφαρμοσμένες Επιστήμες, Τεχνολογία, Εγκυκλοπαίδειες. Επίσης υπάρχουν παλαιές και σπάνιες εκδόσεις. Η βιβλιοθήκη δεν είναι δανειστική.

Οι Θεματικές Ενότητες που φιλοξενούνται στο μουσείο είναι οι ακόλουθες:

Χώρος Υποδοχής και Σύμβολα

 

 

Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται στοιχεία της διαχρονικής ναυτικής μας παράδοσης , της ιστορίας, της πίστης, των συμβόλων που κυριαρχούν έως και σήμερα διατηρώντας τις μνήμες μας, τη σπουδαιότητα των αγώνων για την ύπαρξη μας.

Κυρίαρχη η εικόνα του προστάτη του Ναυτικού Αγίου Νικολάου, το Εθνικό μας Σύμβολο η σημαία μας, άγκυρα, βλήματα πυροβόλων μεγάλου διαμετρήματος που όμοια τους αποθάρρυναν τους εχθρούς της πατρίδας, πιστό αντίγραφο του αγάλματος του Θεού της θάλασσας «Ποσειδώνα του Αρτεμισίου» ως και θυρεοί υπηρεσιών, αμφορείς διαφόρων περιόδων κ.λ.π.

Εποχή Χαλκού- Κλασική εποχή

Οι πληροφορίες που έχουμε για τον πρώτο πολιτισμό της Κρήτης συγχέονται με τους μύθους των προϊστορικών χρόνων. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ζευς γεννήθηκε στην Κρήτη στο Ιδαίον Άνδρο (Ίδη = Ψηλορείτης). Η Κρήτη υπήρξε το κέντρο του πιο παλιού αξιόλογου πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο, γνωστού ως Μινωικού από το όνομα του βασιλιά Μίνωα, με κέντρο στην Κνωσσό. Το νησί γνωρίζει σπουδαία πολιτιστική ανάπτυξη. Με την αξιόμαχη ναυτική δύναμη ο Μίνωας κυριαρχεί στα γειτονικά νησιά, ιδρύει αποικίες και πατάσσει την πειρατεία. Δύο μεγάλες σεισμικές καταστροφές που έγιναν περί το 1700 π. Χ. και το 1.500 π.Χ. σηματοδότησαν τη λήξη του Μινωικού πολιτισμού.

Κατά τον Τρωικό Πόλεμο η Κρήτη βρίσκεται στην ακμή της με ηγεμόνα τον Ιδομενέα.
Ακολουθεί η περίοδος της κλασσικής Ελλάδας με τα γνωστά επιτεύγματά της σ' όλους τους τομείς του ανθρωπίνου πνεύματος και δραστηριότητας. Η Κρήτη πλέον κατοικείται αμιγώς από ελληνικά φύλα.

Ομοίωμα Αθηναϊκής Διήρους. Διακρίνονται δύο σειρές κουπιά, το έμβολο και το χαρακτηριστικό μάτι στην πλώρη. Κατά τον Ηρόδοτο τη διήρη (δύο σειρές κωπηλατών) επινόησαν οι Ερυθραίοι της Μ. Ασίας, άποικοι των Βοιωτών. Με τέτοια πλοία συμμετείχαν οι Βοιωτοί στον Τρωικό πόλεμο. Υπήρξαν διήρεις με 30 κουπιά (τριακόντοροι) ή 50 (πεντηκόντοροι). Το πρωραίο μέρος της καρένας το επένδυαν με μεταλλικές πλάκες για να ανελκύονται στη ξηρά χωρίς βλάβη. Το έμβολο στην πλώρη αποτελούσε το κύριο όπλο. Το μήκος έφθανε τα 18 μ., το πλάτος 3-3,60 μ. και το εκτόπισμα 22τ. Μία 50κόντορος διήρης ανέπτυσσε ταχύτητα 6 κόμβων. Μοναδικό τετράγωνο ιστίο, κατάστρωμα διαμορφωμένο για να μεταφέρει τα μαχόμενα τμήματα. Υπήρξε ο πρόδρομος της τριήρους.

Αθηναϊκή Τριήρης (5ος π.Χ. αιώνας)

Το βασικό πολεμικό πλοίο των Αθηναίων που επικράτησε χάρη στις ναυτικές του αρετές. Ελαφρό και ταχύ κωπήλατο πλοίο με ισχυρή εμβολοφόρο πλώρη. Χαρακτηριστική ήταν η συγκέντρωση μεγάλου αριθμού κωπηλατών, περίπου 170, (σε τρεις υπερκείμενες σειρές) που δεν υπήρξαν ποτέ αλυσοδεμένοι δούλοι, αλλά ελεύθεροι και περήφανοι Έλληνες πολίτες. Είχε μικρό βύθισμα και πλατύ πυθμένα (αστάθεια, αλλά ευκινησία) ώστε να κινείται με άνεση και στα αβαθή. Ο εξελιγμένος τύπος τριήρους έφερε υπερυψωμένο κατάστρωμα για τους επιβαίνοντας οπλίτες και τοξότες που αποτελούσαν τη μαχητική δύναμη (οπλισμός δόρυ, ακόντιο, τόξο, σφεντόνα. ξίφος). Μικρό ήταν το εκτόπισμα για λόγους ευελιξίας, περίπου 60-70 τόν. Το μήκος περίπου ήταν 150 πόδια. Είχε βασικά ένα κύριο ιστό, και όχι πάντοτε, ένα μικρότερο στην πλώρη με αναλόγου μεγέθους τετράγωνα ιστία. Ελαφρό, ταχύ και με ισχυρή πλώρη κωπήλατο πλοίο παρουσίασε την πρωτοτυπία ότι συγκέντρωσε περισσότερους κωπηλάτες και επομένως αύξησε την προωστήρια δύναμη χωρίς να αυξήσει ανάλογα και το μήκος του. Πρώτοι οι Κορίνθιοι επινόησαν τον τύπο αυτό του πλοίου. Ξεκίνησε ως όργανο στα χέρια του Θεμιστοκλή για τη συντριβή των Περσών. Συνεχίζοντας την ένδοξη σταδιοδρομία της και διαρκώς εξελισσόμενη, συνέβαλε αποφασιστικά στη διάδοση του Ελληνικού πολιτισμού.

Το 146 π. Χ. η Ελλάδα κατακτάται από τους Ρωμαίους. Από όλες τις Ελληνικές περιοχές, τελευταία υπετάγη στους Ρωμαίους η Κρήτη. Ακολουθεί η περίοδος της λεγόμενης Ραx Romana, μέχρι την παρακμή και διαίρεση του Ρωμαϊκού Κράτους σε Δυτικό και Ανατολικό, όπου η Κρήτη αποτέλεσε τμήμα του Ανατολικού κράτους που σταδιακά εξελληνίζεται.

Βυζαντινή περίοδος

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η Κρήτη αποτελεί αυτοτελή διοικητική περιφέρεια διοικούμενη από το Βυζαντινό στρατηγό με διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο τη Γόρτυνα. Ο πληθυσμός της, καθαρά ελληνικός, είναι χριστιανικός.

Δρόμων (533 μ.Χ.)

Πλοίο μάχης κωπήλατο με εμβολοφόρα πλώρη που κυριάρχησε στη Μεσόγειο επί πολλούς αιώνες. Υπήρχαν διάφοροι τύποι των πλοίων αυτών, μικρότεροι ή μεγαλύτεροι, παλαιότεροι και νεώτεροι. Οι κωπηλάτες και πολεμιστές στους Δρόμωνες και τα άλλα πλοία του Βυζαντίου ήταν πολίτες ελεύθεροι όπως και στις Αθηναϊκές τριήρεις. Στην πλώρη υπήρχαν οι "σίφωνες" απ' όπου εκσφενδονιζόταν το "υγρό πυρ", το επαναστατικό αυτό όπλο που εφηύραν οι Βυζαντινοί.

Αραβικές επιδρομές μαζί με θεομηνίες έχουν καταστροφικές συνέπειες με αποτέλεσμα την παρακμή πολλών πόλεων. Η Κρήτη δε διαθέτει ακόμα ισχυρή και οργανωμένη άμυνα και ο βυζαντινός στόλος βρίσκεται σε αδυναμία να την προστατεύσει. Το 824 μ.Χ οι Άραβες κατακτούν την Κρήτη, χτίζουν κάστρα και εξαπολύουν πειρατικές επιδρομές με κύριο ορμητήριο τον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο). Έτσι η Κρήτη αποχωρίζεται από το Βυζάντιο. 

"Κουμπαρέα"

Μεσογειακό ιστιοφόρο εμπορικό πλοίο του 14ου μ.Χ. αιώνα. Μικρό εμπορικό πλοίο με ιστιοφορία που είχαν τα "λατίνια", δηλ. τριγωνικό πανί. Μήκος 20μ.. πλάτος 4μ. εκτοπίσματος 15-20 τόνους. Η διακυβέρνησή του γινόταν με 2 πλευρικά κουπιά-τιμόνια που βρισκόταν στην πρύμη. Μεγάλης ιστορικής σημασίας για τους Κρητικούς, αφού με 5 τέτοια καράβια 1500 Κρητικοί πήγαν για βοήθεια της αποκλεισμένης από τους Τούρκους Κωνσταντινουπόλεως. Για την μεγάλη τους ανδρεία ο Σουλτάνος, τους άφησε ελεύθερους να φύγουν με πολλές τιμές.

Το 960 μ. Χ, όμως το Βυζάντιο στέλνει τον στρατηγό Νικηφόρο Φωκά, που ηγείται μιας τεράστιας στρατιωτικής και ναυτικής δύναμης και αποβιβάζεται στην περιοχή του Χάνδακα, τον οποίο καταλαμβάνει ύστερα από μακροχρόνια πολιορκία. Έτσι απελευθερώθηκε η Κρήτη. Οι Βυζαντινοί οργανώνουν την άμυνα και εγκαθιστούν πληθυσμούς που είναι πιστοί στην αυτοκρατορία. Η αυτοκρατορική εξουσία εδραιώνεται με 12 Βυζαντινά αρχοντόπουλα που στέλνονται στην Κρήτη και έτσι η ηρεμία επανέρχεται στο νησί. Τελικά, το 1453 μ. Χ. συντελείται πτώση του Βυζαντίου, μιας αυτοκρατορίας που έδωσε στον κόσμο ένα αξιόλογο πολιτισμό με ανεκτίμητη συμβολή στα γράμματα, τις τέχνες και στη νομική επιστήμη. Μια προσφορά που για πολλές εκατονταετίες είχε υποτιμηθεί.

Ενετοκρατία

ΓΑΛΕΡΑ ΚΑΠΙΤΑΝΑ

Καθαρά πολεμικό πλοίο η "Βασίλισσα του Στόλου" των Ενετών. Κυριάρχησε στη Μεσόγειο από το 13ο μέχρι 18ο αιώνα, εγκαινιάζοντας τη ναυπήγηση ιστιοφόρων με πυροβόλα (2-5 στην πλώρη). Κατά βάση κωπήλατο σκάφος (220-260 κωπηλάτες). Ονομαζόταν και "πλωτό κάτεργο" επειδή είχε αλυσοδεμένους στους πάγκους σκλάβους και κατάδικους για κατώτερο πλήρωμα. Μόνιμα χαρακτηριστικά της: 1. η έλλειψη καταστρώματος. 2. το περιφερειακό ξύλινο τελάρο ("περίθρανος"), 3. ο στενός διάδρομος ("κουρσίβα") και 4. οι υπερκατασκευές στην πλώρη ("rambada") και στην πρύμνη ("cassaro").

 

Χάρτης από την εποχή της Ενετοκρατίας

Στο πρώτο τμήμα της αίθουσας απεικονίζονται τα νεώρια.
Μια μακέτα που παριστάνει τρία νεώρια από τη συντυχία των 17-18 που είχαν κατασκευάσει οι Ενετοί από τον 15ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα οπότε η Κρήτη περιήλθε στην κυριαρχία των Τούρκων. Χρησίμευαν για τον ελλιμενισμό και τη φύλαξη των γαλέρων και για μικρές επισκευές. Σήμερα σώζονται μόνο 7 από το συγκρότημα των 17-18 και 2 του MORO στο Λαγονήσι με εμφανή τα σημάδια της παρέμβασης τόσο των Τούρκων όσο και των Ελλήνων και βέβαια του χρόνου.

Τουρκοκρατία - Αγώνας της Ανεξαρτησίας (1453-1909)

Φρεγάτα με 3 ιστούς. Χρησιμοποιείτο στις αρχές του 17ου αιώνα. Μεγάλο ταχύπλοο πολεμικό με ψηλούς ιστούς και με ιστιοφορία μεγάλου δρόμωνα, εκτοπίσματος 800-1000 τον. Οπλισμός 60 πυροβόλα τοποθετημένα σε κιλλίβαντες επί του υποστρώματος του σκάφους. Κάθε πυροβόλο αντίκριζε τη δική του θυρίδα επί της πλευράς του σκάφους που ανοιγόταν όταν χρειαζόταν να πυροβολήσει. Οι μικρότερες φρεγάτες είχαν εκτόπισμα 600 περίπου τον. με οπλισμό περίπου 40 πυροβόλα και πλήρωμα 300 ανδρών.

Ένωσις: ταχυδρομικό τροχήλατο ατμόπλοιο εκτοπ.438 τόνων, ταχύτητας 15 μιλίων. Ναυπηγήθηκε το 1860. Εξοπλίσθηκε με δύο (2) πυροβόλα και κατώτερο προσωπικό του Π.Ν. Έγινε διάσημο κατά την περίοδο της κρητικής επανάστασης (1866-1868), όταν με σημαία εμπορικού και πλοίαρχο τον ικανότατο Ν. Σουρμελή εκτέλεσε πολλές καταδρομές και ανεφοδιασμούς για ενίσχυση των Κρητών.

Μεγάλο δικάταρτο ιστιοφόρο με σταυρωτά πανιά, με εκτόπισμα μέχρι 350 τόνους και εξοπλισμένο με 18- 20 πυροβόλα. Τα πανύψηλα κατάρτια και την πυκνή ιστιοφορία, που του έδιναν μεγάλη ταχύτητα, μόνο οι εξαιρετικά έμπειροι νησιώτες ναυτικοί μπορούσαν να χειρίζονται. Είχε πλήρωμα 50 μέχρι 100 άτομα. Αποτέλεσε το κύριο πολεμικό πλοίο του αγώνα.

Βόλια της εποχής

Το ελληνικό έθνος κατά τη μακρά διάρκεια της Τουρκοκρατίας επέδειξε ακατάβλητη αντοχή. Διατήρησε τα ιερά και τα όσια της φυλής και άσβεστη φλόγα για την εθνική αποκατάστασή του. Μεγάλη ήταν η συμβολή της Ορθοδοξίας, για την οποία οι Νεοέλληνες, πλέον της πίστεώς τους, αισθάνονται και βαθιά ευγνωμοσύνη.
Οι Έλληνες οργανώνονται και αποκτούν αναπτυγμένη ναυτιλία και προετοιμάζουν την ανεξαρτησία τους, με κατάληξη την 25 Μαρτίου 1821, όταν ξεσπά επανάσταση όπου εξαπλώθηκε σταδιακά στον ελληνικό χώρο, μέσα από σοβαρές δυσχέρειες και εσωτερικές διαμάχες . Μια ελληνική δύναμη δημιουργήθηκε. Χωρίς πλοία και ικανούς ναυτικούς, καμία ελληνική κίνηση ήταν ποτέ δυνατή. Και το 1821, επανάσταση χωρίς στόλο θα ήταν παραφροσύνη.
Ο ελληνικός στόλος συγκροτήθηκε από τη μετατροπή του εμπορικού ναυτικού σε πολεμικό. Υπολογίζονται σε 700 περίπου τα ελληνικά σκάφη την ώρα της Επανάστασης που κατά το μεγαλύτερο μέρος ανήκαν στα τρία νησιά (Ύδρα - Σπέτσες - Ψαρά) όπως επίσης στην Κάσο και το Γαλαξίδι. Τα πλοία αυτά έκαναν εμπόριο σε όλες τις θάλασσες. Τα πληρώματα θεωρούνταν τα καλύτερα της εποχής εκείνης σε ναυτοσύνη και ήταν τα πιο εμπειροπόλεμα, γιατί είχαν εξασκηθεί, αντιμετωπίζοντας συνεχώς τους πειρατές. Έτσι επανδρώθηκαν 150 πλοία «γραμμής» και πολλά από τα υπόλοιπα έγιναν πυρπολικά.
Ύστερα από αγώνες και θυσίες αίματος 8 ετών, άλλαξε και η επίσημη πολιτική των Ευρωπαϊκών κρατών και μετά τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου (20 Οκτωβρίου 1827) όπου ο ενωμένος στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας καταναυμάχησε τον Τουρκο - Αιγυπτιακό στόλο, υπογράφηκε σύμφωνο αυτονομίας στην αρχή και σε λίγο πλήρους ανεξαρτησίας της Ελλάδας (1829). Η Κρήτη, παρά τους ηρωικούς αγώνες της και παρά το γεγονός ότι πολλοί Κρήτες ήλθαν εθελοντικά στην ηπειρωτική Ελλάδα και πολέμησαν για την ανεξαρτησία της ( έλαβαν μέρος σε πάμπολλες μάχες κατά των Τούρκων και πολέμησαν στο πλευρό του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι ) παρέμεινε υπό την Τουρκική κατοχή.

Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913)

Θωρηκτό "Γ. Αβέρωφ"

Αγοράστηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση το 1909 με την οικονομική συνεισφορά του μεγάλου ευεργέτη Γ. Αβέρωφ που κάλυψε κατά 1/4 την όλη δαπάνη και του οποίου έλαβε το όνομα. Καθελκύστηκε το Μάρτιο 1910, στην Ιταλία. Βαρειά θωράκιση, ισχυρό πυροβολικό και μεγάλη ταχύτητα για την εποχή του. Υπήρξε το πιο ένδοξο πλοίο της νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας. Επί του πλοίου επέβαινε ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης και πήρε μέρος στις κρίσιμες και νικηφόρες ναυμαχίες της "ΕΛΛΗΣ" (3 Δεκ. 1912) και "ΛΗΜΝΟΥ" (5 Ιαν. 1913) που σφράγισαν την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο. Συμμετείχε στις επιχειρήσεις του Α' παγκοσμίου πολέμου καταπλέοντας το Νοέμβριο 1918 στην Κωνσταντινούπολη επικεφαλής μοίρας ελληνικού στόλου. Το 1925 έκανε γενική επισκευή και εκσυγχρονισμό. Το 1941 διέφυγε στη Μέση Ανατολή και έγινε η έδρα του Αρχηγού Στόλου. Τον Οκτώβριο 1944 κατάπλευσε στο Φάληρο μεταφέροντας την Ελληνική Κυβέρνηση. Από το 1984 είναι αγκυροβολημένο στο Φαληρικό όρμο και μετετράπη σε Ναυτικό Μουσείο.

 

Δαρδανέλλια. Το Δεκέμβριο του 1912 εκτέλεσε τορπιλλική προσβολή κατά του Τουρκικού καταδρομικού "Μετζητιέ", η οποία είναι η πρώτη πολεμική επίθεση υποβρυχίου κατά εχθρικού πλοίου. Παροπλίσθηκε το 1920.

Γενική άποψη του χώρου

Από τα μέσα του 1912 τα Χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής κήρυξαν διαδοχικά τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. Τον Οκτώβριο βγήκε στον πόλεμο και η Ελλάδα. Ο Ελληνικός στόλος με επικεφαλής τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη κατέλαβε τη Χίο, Λέσβο, Θάσο, Ίμβρο και στη συνέχεια ύψωσε την Ελληνική σημαία στη χερσόνησο του Αγίου Όρους. Το Δεκέμβριο του 1912 με τις νικηφόρες ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου σφραγίζεται η κυριαρχία στο Αιγαίο και η ελληνικότητα των νησιών.
Η ανεξαρτησία και η « Ένωση της Κρήτης » με την Ελλάδα ήταν ζήτημα σύντομου χρόνου. Την 1η Δεκεμβρίου 1913 υψώνεται στο "Φιρκά" η Ελληνική σημαία. Οι σκηνές που διαδραματίσθηκαν ήταν συγκλονιστικές. Οι Κρητικοί για να μετριάσουν την έξαψη τους κάρφωναν τα μαχαίρια τους στους μηρούς τους για να τρέξει αίμα και να ηρεμήσουν λίγο από την εθνική υστερία που τους κατείχε!

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος

Την 3η Οκτωβρίου 1939 κηρύσσεται ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος που επ' εξαετία συγκλόνισε την ανθρωπότητα. Οι συνεχείς προκλήσεις της Ιταλίας κατά της Ελλάδα κορυφώνονται με το ανοσιούργημα του τορπιλισμού της Έλλης στην Τήνο κατά την Εορτή της Παναγίας και την 28η Οκτωβρίου 1940 αντιτάσσεται στο Ιταλικό τελεσίγραφο το Ηρωικό Ελληνικό ΟΧΙ. Η Ελλάδα μπαίνει στον πόλεμο και αρχίζει ο «υπέρ πάντων αγών» που είναι απελπιστικά άνισος. Τον κατά θάλασσα αγώνα μπορούμε να τον χωρίσουμε σε δύο φάσεις:

1η Φάση: Η υποστήριξη των κατά ξηράν δυνάμεων στο μέτωπο της Αλβανίας. Επιβαλλόμενος ο φόρος τιμής που απονέμει η ιστορία στην ηρωική δράση του Ναυτικού. Η φάση αυτή τελειώνει με τη γερμανική εισβολή και κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανοϊταλούς τον Απρίλιο 1941.
2η Φάση: Το Ελληνικό Ναυτικό, πιστό στις παραδόσεις του, δεν υποστέλλει την σημαία και οδηγεί τα υπολείμματα του Στόλου του στην Αλεξάνδρεια την 25η Απριλίου 1941 για να συνεχίσουν τον Αγώνα για 4 χρόνια. Κι ενώ στην εξαθλιωμένη και αιμόφυρτη Ελλάδα ανοίγει ένα νέο μέτωπο, της Εθνικής αντίστασης, τα ελληνικά πολεμικά συμμετέχουν σε αναρίθμητες νηοπομπές, αποβάσεις, επιδρομές στη Μεσόγειο, Ατλαντικό, Ινδικό και στην μεγάλη απόβαση της Νορμανδίας.

Οι Σύμμαχοι τιμούν το θάρρος και τη ναυτοσύνη των Ελλήνων. Η μεγάλη αυτή εποποιία τελειώνει, όταν πλέον είχε περάσει η μαύρη σκιά της δουλειάς και ο Ελληνικός Στόλος επεπέπλευσε στο Φάληρο στις 17 Οκτωβρίου 1944. Η Ελλάδα υποδέχτηκε με συγκίνηση τους Έλληνες ναύτες. Είχαν φανεί άξιοι της Πατρίδας.

 Μεταπολεμική Περίοδος (1944 μέχρι σήμερα)

 

Φωτογραφικό υλικό, μακέτες πλοίων και αντίστοιχο πολεμικό υλικό της εποχής ανταποκρινόμενο στις απαιτήσεις των μεταβαλλόμενων συνεχώς τεχνολογικών συνθηκών. Φρεγάτες, υποβρύχια, αντιτορπιλικά, ταχέα σκάφη με κατευθυνόμενα βλήματα και τορπίλες ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα κ.λ.π.

Γέφυρα Αντιτορπιλικού

Γέφυρα, το υψηλότερο τμήμα της υπερκατασκευής ενός πλοίου που βρίσκεται μεταξύ του προστέγου και του επιστέγου, από την οποία πραγματοποιείται η διακυβέρνηση του πλοίου.

 

Στην γέφυρα υπάρχουν διάφορα βοηθήματα όπως:
Πηδάλιο, τηλέγραφοι μηχανών , δρομόμετρα, ενδείκτες ραντάρ, ανεμόμετρα, βαρόμετρο , υγρόμετρο, πυξίδες μαγνητικές και γυροσκοπικές, κλινόμετρα, συσκευές τηλεφωνικής επικοινωνίας κ.α. Όλα αυτά τα βοηθήματα προσφέρουν στο προσωπικό της γέφυρας μεγάλη ασφάλεια και βοήθεια κατά τον πλου και τα συναντάμε ανάλογα τη χρονολογία κατασκευής και τον προορισμό κάθε πλοίου.

 Εμπορικό Ναυτικό

Η συνεισφορά του στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο υπήρξε καθοριστική. Μια συμβολή που άρχισε από την πρώτη μέρα του πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1939, χωρίς ακόμα η Ελλάδα να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Όμως συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας μέχρι το τέλος του πολέμου, τον Σεπτέμβριο του 1945, σε αποστολές μεταφορών στον Ατλαντικό, Ειρηνικό και Ινδικό προς τη Μέση Ανατολή από τη Μεσόγειο, καθώς και εξυπηρέτησης αναγκών του Βρετανικού και Ελληνικού πολεμικού ναυτικού. Δυστυχώς αυτή η μεγάλη συμβολή δεν μπορούσε να γίνει χωρίς θυσίες.

 

Η Ελληνική Εμπορική Ναυτιλία παρέταξε συνολικά στη μάχη του πολέμου 614 πλοία συνολικής χωρητικότητας 2,100,000 τόνους και 20,000 ναυτικούς. Στο τέλος του πολέμου παρέμειναν 121 πλοία ( Απώλεια 77%) συνολικής χωρητικότητας 506,000 τόνοι ( Απώλεια 70%) ενώ οι απώλειες σε ναυτικούς υπερέβησαν τους 2,500.

 Βωμός Πατρίδος

Βωμός της Πατρίδας

Φωτογραφίες του μνημείου ανδρών που υπηρέτησαν στα υποβρύχια του Π.Ν. και ετάφησαν στον υγρό τάφο. Το μνημείο βρίσκεται στη βάση υποβρυχίων στον Ναύσταθμο Σαλαμίνος.

Μαριδάκης

 

 Στο χώρο του Μουσείου φιλοξενούνται σημαντικές και πολύ ενδιαφέρουσες εκθέσεις όπως:  Έκθεση Θαλάσσιου Περιβάλλοντος, Έκθεση Μάχη της Κρήτης,Έκθεση Φαρικού Υλικού, Έκθεση Ελληνικής Παραδοσιακής Ναυπηγικής (Νεώριο MORO) και Έκθεση Αρχαίας Ναυπηγικής (Νεώριο MORO)

 

Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι το μουσείο προχώρησε σε ανακατασκευή ενός μινωικού πλοίου (θα παρουσιαστεί σε επόμενο θέμα), ενώ την ίδια στιγμή, έχοντας υπόψη τη σύγχρονη αντίληψη, που υποστηρίζει ότι τα μουσεία αποτελούν χώρο μάθησης, συνάντησης, έρευνας, ανακαλύψεων αλλά και ψυχαγωγίας όχι μόνο για ειδικευμένους ή τους ανθρώπους του πνεύματος, αλλά και για το ευρύ κοινό, τους νέους και τα παιδιά, το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, πρώτο στο νομό Χανίων, ξεκίνησε μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τα σχολεία. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του μουσείου λειτουργούν από το 1997 και από τότε, 44.000 περίπου παιδιά τα έχουν παρακολουθήσει.

Πηγή: www.mar-mus-crete.gr