Νησίδα Αγίων Θεοδώρων: Μεγάλη σε ιστορία, σπουδαία από οικολογικής άποψης

Άποψη της νησίδας από μακριά.

Η Νησίδα των Αγίων Θεοδώρων ή αλλιώς Θοδωρού, βρίσκεται εντός του κόλπου των Χανίων και είναι το πλησιέστερο από τα υπόλοιπα νησάκια. Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά σημεία αναφοράς για τα Χανιά, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι μέχρι και σήμερα δεν είναι επισκέψιμο, παρά μόνο μια φορά το χρόνο, την ημέρα της εορτής των Αγίων Θεοδώρων, όπου πανηγυρίζει ο ομώνυμος ναός που βρίσκεται στο νησί.

Το νησί  είναι βραχώδες, με έκταση 697 στρεμμάτων, ενώ το μέγιστο μήκος του φτάνει τα 3800 μέτρα. Εκτός από το μεγάλο νησί υπάρχει και ένας μεγάλος βράχος δίπλα του, το νησί "Γλαράκι". Οι κάτοικοι αναφέρονται και στα δύο νησιά με το όνομα "τα Θοδωρού". Στη νότια πλευρά, υπάρχει μια μεγάλη τοξωτή σπηλιά και κοιτώντας κανείς, από μακριά, θυμίζει τέρας που έχει ανοιχτό το στόμα του.

Τα Θοδωρού από ψηλά

Σε αντίθεση με το μέγεθός του, το νησάκι έχει μια πλούσια ιστορία αλλά και θρύλους. Στο πέρασμα των αιώνων έχει αλλάξει πολλά ονόματα. Αρχικά λεγόταν Άκυτος ή Ακοίτιον, δηλαδή ακατάλληλο για κατοικία. Το συναντάμε καταγεγραμμένο και ως Λητώα ή Τούλλουρος. Το σημερινό του όνομα το οφείλει στο τρίκλιτο εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων. Ο ναός ήταν πρωτοχριστιανικός και ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Θεόδωρο τον στρατηλάτη.
Κατά την Μινωική περίοδο το νησί αποτέλεσε ιερό άσυλο. Το 1574, οι Ενετοί έχτισαν ένα μεγάλο φρούριο, για να προστατεύει όλη την περιοχή του Πλατανιά, από ενδεχόμενη εχθρική εισβολή. Την ίδια χρονιά, κατάφεραν να χτίσουν ένα πολυγωνικό φρούριο στην κορυφή του νησιού κι ένα δεύτερο χαμηλότερα.

Τα ερείπια του ενετικού φρουρίου

  Τα φρούρια στοίχισαν το μεγάλο, για την εποχή, ποσό των 21.500 δουκάτων, ενώ αρκετοί ήταν και όσοι βοήθησαν και με την μορφή αγγαρειών. Στην συνέχεια, οι Ενετοί σχεδίασαν να χτίσουν ένα τρίτο φρούριο βόρεια της νησίδας, όμως εγκατέλειψαν την ιδέα σύντομα.
Το 1645, οι Τούρκοι εξαπέλυσαν επίθεση κατά της νησίδας και την κατέλαβαν, ύστερα από ηρωϊκή αντίσταση 70 αμυνομένων ανδρών. Θέλοντας να μην παραδοθούν στα χέρια των Τούρκων, ο επικεφαλής της φρουράς του κάστρου, Βλάσιος, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη και ανατίναξε όλη τη φρουρά και τους Τούρκους που είχαν μπει στο φρούριο.  

Απόλυτος κυρίαρχος το Κρι Κρι στην κορυφή των βράχων

 Το 1650, το νησάκι επανήλθε στην κυριαρχία Ενετών ως το 1699, οπότε παραδόθηκε στους Τούρκους, 30 χρόνια μετά την άλωση του Χάνδακα. Περιήλθε στα χέρια των Κρητών, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης. Το 1897, δύναμη του ελληνικού στρατού με αρχηγό τον Τιμολέοντα Βάσσο ανέβηκε στο νησί, παρά την απειλητική παρουσία των πολεμικών πλοίων των Μεγάλων Δυνάμεων. Σήμερα, από τα δύο κάστρα και από την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων, έχουν απομείνει ελάχιστα ερείπια.
Τα Θοδωρού δεν θα μπορούσαν να λείψουν από τη λαϊκή θυμοσοφία, ειδικά την στιγμή που η σπηλιά στη νότια πλευρά της νησίδας, κάνει τη Θοδωρού να μοιάζει με τέρας που απειλητικά πλησιάζει τη στεριά με ανοιχτό το στόμα. Άλλωστε οι ντόπιοι συχνά αναφέρουν το νησί κι ως "θεριό".

Το στόμα του...θεριού

  Αρκετοί είναι οι θρύλοι σχετικά με τη δημιουργία των νησιών. Η πιο διαδεδομένη ιστορία αναφέρει ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια το νησί δεν υπήρχε καθόλου. Μια μέρα λοιπόν, οι κάτοικοι είδαν ένα τεράστιο τέρας και το μικρό του, να πλησιάζουν απειλητικά προς τη Κρήτη. Κατά κάποιες εκδοχές ήταν μια τεράστια αρκούδα με το αρκουδάκι της.
Τότε άρχισαν να του πετάνε δόρατα και βέλη από μακρυά για να το σκοτώσουν, αλλά αυτό συνέχιζε την πορεία του μανιασμένο προς την ακτή. Τρομοκρατημένες οι γυναίκες από την περιοχή, άρχισαν να προσεύχονται στην Αγία Μαρίνα και τον Άγιο Γεώργιο για να σωθούν. Οι προσευχές στους Αγίους εισακούστηκαν και τα δύο τέρατα πέτρωσαν και δημιουργήθηκαν τα νησιά των Αγίων Θεοδώρων, η μεγάλη Θοδωρού και το Γλαράκι. Το τέρας πέτρωσε, ενώ είχε ανοιχτό το στόμα του, απειλώντας να καταβροχθίσει τους κατοίκους.  

Το κρητικό Κρι Κρι

Η νησίδα είναι βραχώδης, άνυδρη, με αραιή και χαμηλή βλάστηση. Η βλάστηση της νησίδας περιλαμβάνει όλους σχεδόν τους θάμνους που μεγαλώνουν στην Κρήτη. Εκεί έχουν βρει "καταφύγιο" τουλάχιστον 100 κρητικοί αίγαγροι, τα γνωστά Κρι - Κρι, καθώς το νησί έχει κηρυχθεί ως προστατευόμενη περιοχή. Μεταφέρθηκαν στο νησί τη δεκαετία του 1960, από τα Λευκά Όρη, για να μπορεί το είδος να αναπαραχθεί ήσυχο, μακριά από λαθροθήρες. Σήμερα, ο πληθυσμός τους υπολογίζεται στα 100. Πιθανολογείται ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι και μικρότερος, καθώς δεν μπορεί να γίνει και απόλυτος έλεγχος της αναπαραγωγής. Πάνω στη νησίδα λειτουργεί εκτροφείο, όχι μόνο για αίγαγρους, αλλά και για σπάνια είδη πουλιών, τα πιο πολλά από τα οποία είναι αποδημητικά. Επιπλέον, στο νησί ζουν κι άλλα θηλαστικά, όπως λαγοί και αρουραίοι.

Επίσκεψη του κόσμου κατά την ημέρα της εορτής των Αγίων Θεοδώρων

  Η οικολογική σημασία της μικρής νησίδας για τη διάσωση του προστατευμένου κρητικού αίγαγρου, είναι σημαντική. Το ίδιο σημαντική είναι, όμως, και η ιστορική της αξία. Πρόσφατα εντοπίσθηκαν τμήματα πολεμικού αεροπλάνου από την περίοδο της μάχης της Κρήτης, που εκτιμάται ότι καταρρίφθηκε κατά την εισβολή των Γερμανών στην Κρήτη. Τα τμήματα βρέθηκαν διασκορπισμένα και σήμερα έχουν συγκεντρωθεί σ' ένα σημείο της νησίδας. Πρόκειται για τα φτερά, το πιλοτήριο και όργανα του αεροσκάφους. Σε μικρή απόσταση από το νησί και σε βάθος 6-7 μέτρων, βρίσκεται και η άτρακτος ενός ακόμα πολεμικού αεροσκάφους, που αποτελεί μάλιστα και σημείο κατάδυσης για λάτρεις του είδους αυτού.

Αξίζει, τέλος, να αναφέρουμε ότι ο Δήμος Χανίων προτίθεται να προβεί σε έργα βελτίωσης των υποδομών καθώς και στην έναρξη επισκεψιμότητας στη νησίδα, σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία. 

 

Πηγή:www.chania.gr