Γδόχια: Ένα αρχοντικό χωριό με ιδιαίτερη ομορφιά

 

 

 Αρχοντικό χωριό, χτισμένο σε συνοικισμούς, 22χλμ. από την Ιεράπετρα σε  υψόμετρο 225μ., δίπλα στον επαρχιακό δρόμο Ιεράπετρας - Βιάννου. Περιβάλλεται από ένα υπέροχο πράσινο, κατάφυτο από ελιές τοπίο, με απεριόριστη θέα στο Λυβικό πέλαγος.

 Μισοεγκαταλειμένο χωριό, με παλιά πετρόχτιστα σπίτια, με λαξευμένες “πορτοστασιές” και οικόσημα με τον Χριστιανικό σταυρό, που μαρτυρούν την παλιά αίγλη και ιστορία του.
Ο Γδοχιανός συγγραφέας Γιάννης Δημητρομανωλάκης γράφει: “Τα Γδόχια πήγαν να φυτρώσουν κατάφατσα στην παραλία του Λυβικού πελάγους. Άλλο που δεν ήθελαν οι πειρατές που σαν διαβολικά φαντάσματα, ξεφύτρωναν μέσα στη νύχτα να σκοτώσουν και να αρπάξουν. Μέσα στο αίμα βουτηγμένη η ιστορία του χωριού, γιατί εδέχετο συχνά τις επιδρομές των Μπαρμπαρίνων πειρατών. Από τις καταστροφές πήρε το όνομα Γδόχια. Από τη λέξη “γδύνω”, “πυρπολώ”, “λεηλατώ”.”

Το Δημοτικό Σχολείο των Γδοχίων.

Το όνομα του χωριού πάντως, κατά άλλη εκδοχή, πιθανόν να είναι αρχαϊκό ("Εκδόχια") που διασώθηκε, όπως και τόσα άλλα, τυπικά και φθογγικά αλώβητο. Το αντίστοιχο ρήμα είναι το "εκδέχομαι" και η ερμηνεία του στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ότι λόγω της θέσης του, το χωριό "εκδέχεται τα  καιρικά φαινόμενα". 

Η πορεία στο χρόνο των Γδοχίων έχει να επιδείξει τεκμήρια αγώνων, θυσιών, ολοκαυτωμάτων. Δεν ήταν μόνο έκθετα στους πειρατές, αλλά επειδή βρίσκονται στο φυσικό νότιο πέρασμα από τα Βιαννίτικα στα Γεραπετρίτικα, γνώρισαν τις ορδές των βαρβάρων κατακτητών που τα έκαιγαν και τα λεηλατούσαν μαζί με τα άλλα Συμιανά, όπως λέγονται, χωριά της Ιεράπετρας. 

Άποψη της περιοχής

  Τα Γδόχια πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Η εισβολή των Ναζί στο χωριό και οι εκτελέσεις έγιναν στις 15 Σεπτεμβρίου του 1943. Ο τελικός απολογισμός της επιχείρησης των Γερμανών στα Γδόχια ανέρχεται σε 42 εκτελεσθέντες, μεταξύ των οποίων 4 από την Κάτω Σύμη και 1 από το Συκολόγο. Επίσης εκτελέστηκαν στην Άνω και Κάτω Σύμη ακόμη 6 κάτοικοι Γδοχίων. Το 1984 πυρκαγιά προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειες, ενώ και η πρόσφατη πυρκαγία στην περιοχή προξένησε μεγάλες καταστροφές.

Η πληθώρα των μαθητών μαρτυρεί την αίγλη που γνώρισε το χωριό

Οι συνοικίες των Γδοχίων είναι χτισμένες σε απόσταση η μία από την άλλη. Τα κάτω Γδόχια ή Πιτροπιανά από τους Επιτροπάκηδες που κατοικούσαν εκεί, τα Πενκιανά ή Γρυσμπολιανά από τους Γρυσμπολάκηδες, τα Δημητρομανωλιανά από τους Δημητρομανωλάκηδες, τα Δασκαλιανά από τους Δασκαλάκηδες, και τα Παπαδιανά από τους Παπαδάκηδες. Καθένας από τους τρεις συνοικισμούς έχει και το ναό του. Στα Δασκαλιανά, ο ναός (του 19ου αιώνα) είναι διμάρτυρος, αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στον Άγιο Δημήτριο, στα Παπαδιανά ο Άγιος Γεώργιος, που χτίστηκε από ιδιώτη μητέρα της οποίας το παιδί σώθηκε από θαύμα από τις εκτελέσεις του 1943.  Το θαύμα αποδόθηκε στον Άγιο, καθώς η μητέρα του νεαρού, που καταγόταν από την Κάτω Σύμη, είχε δει όραμα τον Άγιο Γεώργιο καβαλάρη να σκεπάζει το παιδί της. Τέλος, στα Κάτω Γδόχια βρίσκεται ο ναός των Αγίων Δέκα. Το έθιμο «φουνάρες» δηλ. το άναμμα φωτιών στα προαύλια των σπιτιών τη βραδιά της Ανάστασης είναι ίσως το σημαντικότερο του χωριού.

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου

 Στο Δημοτικό διαμέρισμα ανήκει και ο Βάτος, με 19 κατοίκους το 2001, στον οποίο βρίσκεται ο διμάρτυρος ναός του Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Πελαγίας. Διαθέτει μία μικρή παραλία, η οποία δεν είναι οργανωμένη, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, γεγονός που της δίνει μία υπεροχή.

Η παραλία στον Βάτο

 Σπουδαίοι λιθοξόοι οι Γδοχιανοί, ξακουστοί για την τέχνη τους, με πέτρες από τα πετροκοπιά του Κολλέητου, έχτισαν τα αρχοντικά όλης της περιοχής, την περίφημη γέφυρα του Μύρτους και τη θαυματουργή εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας των Γδοχίων, που θεωρείται σπουδαίο εκκλησιαστικό μνημείο. Ιδιαίτερα τα  γλυπτά της Ευαγγελίστριας που χρονολογούνται από το 1894, αποτελούν μοναδικό δείγμα της τεχνικής των Γδοχιανών λιθοξόων.

Το καμπαναριό της Ευαγγελίστριας και οι Φύλακες - Δράκοντες

Η εικόνα της Ευαγγελίστριας με το θαυμάσιο γλυπτό της διάκοσμο

   

Εγκατάλειψη από τον άνθρωπο...όχι από τη φύση

           

Το χωριό Γδόχια παρουσιάζει εξαιρετικό περιηγητικό ενδιαφέρον. Φυσικά τοπία, ωραίες παραλίες, γραφικά εκκλησάκια στους λόφους, ευρύχωρη πλατεία με φοίνικες, παγκάκια και ηρώο των πεσόντων αγωνιστών των εθνικοαπελευθερωτικών πολέμων.  Οι μόνιμοι κάτοικοι των Γδοχίων μαζί με μερικές οικογένειες ξένων που αγόρασαν και αναπαλαίωσαν παλιά σπίτια αγωνίζονται για την ανάπτυξη του χωριού που σιγά, σιγά αποκτά τις απαραίτητες υποδομές. 

Πλούσιο χωριό σε ιστορία και πολιτισμό, με απέραντους ελαιώνες, ωραίο ήπιο κλίμα όλο το χρόνο, ελπίζει στο ξαναζωντάνεμα του. Τα παλιά αρχοντικά, μισογκρεμισμένα, πυρπολημένα από την κατοχή, ορθώνονται σαν γλυπτά. Ένας ζωγραφικός πίνακας με φόντο το καταγάλανο του Λυβικού. Διηγούνται την ακμή, την δόξα, την ιστορία των Γδοχίων και περιμένουν να ξανακατοικηθούν.

   
Πηγές: 
www.gdohia.eu
www.ierapetra.gr